ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ဆိုးသြမ္းေနေသာအခါ (တိုက္႐ိုက္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္)

When Buddhist Go Bad
By Hannah Beech (Monday, July 1, 2013)

ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ဆိုးသြမ္းေနေသာအခါ
(တိုက္႐ိုက္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္)

Hannah Beech

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဘင္လာဒင္လို႕ သမုတ္ခံရတဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးရဲ႕ မ်က္ႏႇာဟာ ႐ုပ္ပြားေတာ္တစ္ခုကဲ့သို႕ တည္ၾကည္ ၿငိမ္သက္လ်က္စြာနဲ႕ တရားကို စတင္ေဟာၾကားပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ေရႇ႕ေမႇာက္မႇာ ကိုးကြယ္သူ ရာေပါင္းမ်ားစြာဟာ လက္အုပ္ခ်ီၿပီး ထိုင္ေနၾကပါတယ္။ သူတို႕ေတြရဲ႕ေက်ာျပင္မႇာေတာ့ ေခြၽးေတြစီးက်ေနပါတယ္။ တရားနာ ပရိတ္သတ္ႀကီးက သဃၤန္း၀တ္ရဟန္းနဲ႕အတူ ႐ြတ္ဖတ္သံေတြဟာ မႏၲေလးၿမိဳ႕ရႇိ


ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းအတြင္းကေန လြင့္ပ်ံ႕ေနပါတယ္။ မႏၲေလးဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ၿပီးရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒုတိယအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ေတာ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုပါ ျမင္ကြင္းကေတာ့ စိတ္ၾကည္ႏူးခ်မ္းေျမ႕ဖြယ္ရာေကာင္းေပမယ့္ ဦး၀ီရသူရဲ႕တရားေတြကေတာ့ မုန္းတီးမႈေတြ ေရာယႇက္ေနပါတယ္။ ''ခုခ်ိန္ဟာ ၿငိမ္သက္ေနရမယ့္ အခ်ိန္မဟုတ္ပါဘူး။''ဟု သက္ေတာ္ ၄၆ႏႇစ္ အ႐ြယ္ရႇိ အဆိုပါဘုန္းေတာ္ႀကီးက ျမြက္ၾကားပါတယ္။ မိနစ္ ၉၀ လံုးလံုး တရားေဟာၾကားတဲ့အထဲမႇာ ဗုဒၶဘာသာလူမ်ားစုရႇိတဲ့ႏိုင္ငံမႇာ လူနည္းစုမြတ္စလင္ေတြကို မုန္းတီးဖို႕ ထည့္သြင္းေဟာၾကားေနပါတယ္။ ''အခုအခ်ိန္မႇာ အားလံုး ႏိုးၾကားေနဖို႕၊ သတိရႇိဖို႕ လိုပါတယ္။''
ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာရႇိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ ေသြးပူေနၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ မ်ားစြာေသာ မြတ္စလင္ေသြးေတြလည္း ေျမခခဲ့ရပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏႇစ္အတြင္းက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူရမ္းကား အုပ္စုေတြဟာ လူနည္းစုဘာသာ၀င္ေတြကို ပစ္မႇတ္ထား တိုက္ခိုက္ခဲ့ပါတယ္။ အာဏာပိုင္ေတြကေတာ့ မူဆလင္ေတြ ဆယ္ဂဏန္းေလာက္ ေသဆံုးခဲ့ရတယ္လို႕ ေျပာေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတကာလူ႕အခြင့္အေရး လုပ္ေဆာင္သူေတြကေတာ့ ေသဆံုးခဲ့တဲ့ အေရအတြက္ ရာဂဏန္းအထိရႇိတယ္လို႕ သတ္မႇတ္ခဲ့ ၾကပါတယ္။ အဆိုပါ အၾကမ္းဖက္မႈအမ်ားစုဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ပစ္မႇတ္ထားခဲ့တာပါ။ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတာကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေနာက္ပိုင္း အစြန္အဖ်ားမႇာ ေနထိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံမဲ့မြတ္စလင္လူမ်ဳိးစု ျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့ကုလသမဂၢကေန ယံုၾကည္မႈအရ ႏႇိပ္စက္ခံရဆံုး လူမ်ဳိးစုအျဖစ္ သတ္မႇတ္ခံထားရသူေတြပါ။ ထိုကဲ့သို႕ ေသြးထြက္သံယို အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ  ဦး၀ီရသူ ေနထိုင္ၿပီး ေသြးထိုးလႈံ႕ေဆာ္တဲ့ တရားေတြေဟာၾကားေနခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းအထိ ပ်ံ႕ႏႇံ႕လာခဲ့ပါတယ္။ အစြန္းေရာက္ ဘုန္းႀကီးေတြဟာ သန္း ၆၀ ေသာ ျမန္မာျပည္သူရဲ႕  ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းရႇိတဲ့ မြတ္စလင္ေတြကို ႏိုင္ငံနဲ႕ယဥ္ေက်းမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနသူအျဖစ္ ႐ႈျမင္ၾကပါတယ္။ ''မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ေမြးဖြားႏႈန္းဟာ အရမ္းကိုလ်င္ျမန္ၿပီး ကြၽႏု္္ပ္တို႕ရဲ႕ သမီးပ်ဳိေတြကို ခိုးယူေနၾကပါတယ္။ အဓမၼက်င့္ၾကံေနၾကပါတယ္။'' ဟု ဦး၀ီရသူက စာေရးသူကို ေျပာျပပါတယ္။ ''သူတို႕ေတြက ကြၽႏု္ပ္တို႕ရဲ႕ ႏိုင္ငံကို သိမ္းပိုက္ဖို႕ ႀကံ႐ြယ္ေနၾကပါတယ္။ ဒါကို လက္သင့္မခံႏိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံအျဖစ္  ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားရမႇာပါ။''
ဒီလုိအမုန္းစကားေတြဟာ လူမ်ဳိးစု ၁၃၅ ခုေက်ာ္ေနထိုင္ေနၿပီး ရာစုႏႇစ္၀က္ခန္႕ အာဏာရႇင္စနစ္ရဲ႕ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈကေန မၾကာေသးမီကမႇ လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုရဲ႕ ထိရႇလြယ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါတယ္။ အာဏာရႇင္ လက္ထက္တုန္းကပင္ ျပ႒ာန္းမႈမရႇိခဲ့တဲ့ တစ္မိသားစုကို ကေလး ၂ ေယာက္သာ ယူခြင့္ရႇိသည္ဆိုသည့္ ပိတ္ပင္မႈကို အခ်ဳိ႕ေသာ အစိုးရအရာရႇိေတြက ႐ိုဟင္ဂ်ာမိသားစုေတြအေပၚ ျပ႒ာန္းဖို႕ ႀကိဳးစားေနၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ ေျမာက္ဖ်ားပိုင္းမႇာေနထိုင္တဲ့ ခရစ္ယာန္လူမ်ဳိးစုေတြရဲ႕အဆိုအရ အစိုးရစစ္တပ္နဲ႕ ခရစ္ယာန္အမ်ားစုပါ၀င္တဲ့ ကခ်င္လက္နက္ကိုင္ေတြၾကားက တိုက္ပြဲေတြဟာ ဘာသာေရးမတူညီမႈကေန ေပါက္ဖြားလာတယ္လို႕ သိရပါတယ္။
အစြန္းေရာက္ဗုဒၶ၀ါဒဟာ အာရႇရဲ႕ ေဒသအမ်ားစုမႇာ ေပၚထြက္လာေနပါတယ္။ ယခုႏႇစ္ သီရီလကၤာမႇာ ထိပ္တန္း အစိုးရ အရာရႇိေတြနဲ႕နီးစပ္တဲ့ အမ်ဳိးသားေရး ဗုဒၶ၀ါဒီအုပ္စုေတြဟာ ၾသဇာႀကီးမားလာၿပီး ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြကေန မြတ္စလင္ေတြနဲ႕ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ေတြ ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ပစၥည္းဥစၥာေတြကို ဖ်က္ဆီးဖို႕ လႈံ႕ေဆာ္လာၾကပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏႇစ္ကစလို႕ လူေပါင္း ၅၀၀၀ ေလာက္ ေသဆံုးခဲ့ရတဲ့ မြတ္စလင္ ေသာင္းက်န္းမႈေတြရႇိတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ဘက္ဖ်ားမႇာလည္း ထိုင္းစစ္တပ္က အရပ္သားေတြကို ျပည္သူ႕စစ္အျဖစ္ သင္တန္းေပးခဲ့ၿပီး ဘုန္းႀကီးေတြ ဆြမ္းခံထြက္တဲ့အခ်ိန္မႇာ ေဘးကေန ၀န္းရံ ေပးၾကပါတယ္။ ဒီလုိမ်ဳိး လုပ္ေဆာင္ဖို႕အတြက္ သူတို႕ရဲ႕ယံုၾကည္မႈက ေတာင္းဆိုေနပါတယ္။ အဆိုပါ စစ္သားေတြနဲ႕ (လက္နက္သယ္ေဆာင္တဲ့) အခ်ဳိ႕ဘုန္းႀကီးေတြဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံရႇိ လူနည္းစု မြတ္စလင္ေတြကို ဖယ္က်ဥ္ထားသလို ပိုမို ခံစားရေစပါတယ္။
အဲဒီ့ႏိုင္ငံေတြမႇာ အစြန္းေရာက္ ဗုဒၶ၀ါဒ ေပၚထြက္လာတဲ့ သမိုင္းေၾကာင္း သီးျခားစီရႇိေသာ္လည္း မ်ားျပားလာတဲ့ အင္တာနက္ အသံုးျပဳမႈေတြေၾကာင့္ ေဖ့ဘုတ္နဲ႕ တြစ္တာမႇတစ္ဆင့္ တဖက္သတ္ အမုန္းပြားမႈေတြနဲ႕ ေကာလဟာလေတြ ပိုမိုလ်င္ျမန္စြာ ပ်ံ႕ႏႇံ႕လာပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ အလြယ္တကူပင္ တစ္ႏိုင္ငံမႇတစ္ႏိုင္ငံသို႕ ကူးစက္လာပါတယ္။ ျမန္မာေ႐ႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား သိန္းနဲ႕ခ်ီရႇိေနတဲ့ မေလးရႇားႏိုင္ငံမႇာ ဇြန္လအတြင္းက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား အခ်ဳိ႕ အသတ္ခံရပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာ မြတ္စလင္ေတြ အသတ္ခံရတဲ့အတြက္ လက္စားေခ်မႈလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္လို႕ မေလးရႇားအာဏာပိုင္ေတြက ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္မႈေတြ စတင္ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ ကာလတုန္းက ဟိႏၵဴအမ်ဳိးသားေရး၀ါဒီေတြ၊ မြတ္စလင္ စစ္ေသြးၾကြေတြ၊ အစြန္းေရာက္ ခရစ္ယာန္ေတြနဲ႕ ေရႇး႐ိုးစြဲ ဂ်ဴးေတြ ထြန္းကားခဲ့တဲ့အခ်ိန္မႇာ ဗုဒၶဘာသာဟာ အဆိုပါစက္ကြင္းကေန လြတ္ေျမာက္ေနခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာ့အသိုင္းအ၀ိုင္း အတြက္ေတာ့ အၾကမ္းမဖက္ေရး၊ ေမတၲာထားေရးတို႔ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏႇစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေလာက္က ပြင့္ထြန္းခဲ့တဲ့ ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ အဆံုးအမေတြကေန ေပၚထြက္ခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ အဓိပၸာယ္ တစ္ထပ္တည္း က်ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အျခားဘာသာ၀င္ေတြလိုပဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ ဘုန္းႀကီးေတြဟာလည္း ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ဂိုဏ္ဂဏစြဲ အေခ်ာင္သမား ၀ါဒရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈကို မလြန္ဆန္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။
အာရႇဟာ နယ္ခ်ဲ႕ေတြနဲ႔ ဖိႏႇိပ္မႈေတြကို ဆန္႔က်င္ခဲ့တဲ့ အခ်ိန္တုန္းက ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းႀကီးေတြဟာ သူတို႔ရဲ့ ၾသဇာနဲ႔ မ်ားျပားတဲ့ အေရအတြက္ကို အသံုးျပဳၿပီး နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရႇားမႈေတြကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ေသာ ဘုန္းႀကီးေတြဟာ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရးအတြက္ အသားအေရ ခ်ဳံးခ်ံဳးက်တဲ့အထိ အစာငတ္ခံကာ အသက္စေတးခဲ့ၾက ဖူးပါတယ္။ အထင္ရႇားဆံုးလို႔ ေခၚဆိုႏိုင္တဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈ တစ္ခုကေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏႇစ္ ၅၀ က ေတာင္ဗီယက္နမ္ အစိုးရရဲ႕ ဖိႏႇိပ္မႈကို ဆန္႔က်င္တဲ့ အေနနဲ႔ ေဆးဂံုၿမိဳ႕မႇာ ဘုန္းေတာ္ႀကီ Thich Quang Duc ရဲ႕ တပလႅင္ေခြထိုင္ၿပီး မိမိကုိယ္ကို ဓာတ္ဆီေလာင္းၿပီး မီး႐ိႈ႕ကာ အေသခံ ဆႏၵျပမႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုမႇာလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္ရႇားမႈေတြကို ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဆိုပါ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြကို သတ္ျဖတ္ခဲ့တဲ့ စစ္သားေတြကလြဲလို႔ အဲဒီ့ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ သပိတ္ေမႇာက္ ဆႏၵျပမႈကို ကမၻာတစ္၀ႇမ္းလံုးရဲ႕ စာနာမႈကို ရရႇိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူမႈလႈပ္ရႇားမႈေတြ အဆံုးသတ္ခ်ိန္မႇာ ႏိုင္ငံေရး စစ္ေသြးၾကြမႈေတြ ေပၚထြက္လာပါသလား။ ဘယ္ဘာသာေရးမဆို ၄င္းရဲ႕အေျခခံ မူ၀ါဒေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္တဲ့ အေတြးအေခၚေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈ ခံသြားရရင္ အဖ်က္အင္အားတစ္ရပ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္ဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕အလႇည့္ ေရာက္လာပါၿပီ။
အမုန္းမႏၲန္မႏၲေလးၿမိဳ႕ရႇိ မစိုးရိမ္တိုက္သစ္တြင္ တပလႅင္ေခြခ်ိတ္ထိုင္လ်က္ လူအ႐ြယ္ ၄င္း၏ဓာတ္ပံုမ်ား ခ်ိတ္ထားေသာ နံရံေရႇ႕ စင္ျမင့္ေပၚမႇ ဦး၀ီရသူက သူ၏ကမၻာ့အျမင္ကို ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမားဟာ အနက္ေရာင္ မြတ္စလင္ေသြး စြန္းေနတဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုလသမဂၢကို အာရပ္ေတြက လႊမ္းမိုးထားတယ္လို႔ သူယံုၾကည္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အာရပ္ အၾကမ္းဖက္ သမားေတြနဲ႔ သူ႔ကိုယ္သူ ႏိႈင္းယႇဥ္ျပတာကိုေတာ့ အျပစ္မျမင္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာရႇိတဲ့ မြတ္စလင္ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ဟာ အစြန္းေရာက္ လူဆိုးေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ဦး၀ီရသူက ေျပာပါတယ္။ ၄င္းဟာ မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရႇားမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့လို႔ ၂၀၀၃ ခုႏႇစ္က ေထာင္ဒဏ္ ခ်ခံရဖူးသူ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ အခုအခ်ိန္မႇာ ဗုဒၶရဲ႕ ဂုဏ္ရည္ေတြကို ေဖာ္ညႊန္းတဲ့ သေကၤတျဖစ္တဲ့ ၉၆၉ ဆိုတဲ့ နံပါတ္ကို အသံုးျပဳၿပီး လႈပ္ရႇားမႈ တစ္ခုကို ခုခ်ိန္မႇာ ဦးေဆာင္လုပ္ကိုင္ ေနပါတယ္။ အဲဒီ့လႈပ္ရႇားမႈဟာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အားလံုး ေသြးစည္းညီညြတ္ဖို႔ လႈံ႕ေဆာ္ေနပါတယ္။ ''အမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ သာသနာကို ေစာင့္ေရႇာက္ေရးဟာ ဒီမိုကေရစီေရးထက္ ပိုၿပီးအေရးႀကီးတယ္လို႔'' သူက ေျပာပါတယ္။
ဦး၀ီရသူကို သာမန္ ပညာမတတ္ဘဲ ေမြးခ်င္း ၈ ေယာက္မႇာ မိဘက ေငြေၾကးမတတ္ႏိုင္လို႔ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမႇာ ႀကီးျပင္ခဲ့ရသူ တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ သတ္မႇတ္လို႔ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဦး၀ီရသူဟာ ၾသဇာႀကီးမားၿပီး သူ႔ရဲ႕ေဟာၾကားခ်က္ေတြဟာ လူအမ်ားၾကား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ လူမ်ားစု ဗမာလူမ်ဳိးေတြနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အာရႇႏိုင္ငံေတြၾကားမႇာ ၄င္းတို႔ရဲ႕ ဘာသာကို အျခားဘာသာေတြက တိုက္ခိုက္ေနတယ္ဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ေလးတစ္ခု ရႇိေနပါတယ္။ ယခင္ ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အင္ဒိုနီးရႇား၊ မေလးရႇား၊ ပါကစၥတန္နဲ႔ အာဖဂန္နစၥတန္ ႏိုင္ငံတို႔ဟာ အခုအခ်ိန္မႇာ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ေနၾကပါၿပီ။ ဒါ့ေၾကာင့္ တျခား ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံေတြလည္း အလားတူ ႀကံဳေတြ႕ရမယ္လို႔ ထင္ျမင္ေနၾကပါတယ္။ သက္ေသ အေထာက္အထား မရႇိသည့္တိုင္ေအာင္ အမ်ဳိးသားေရး ဗုဒၶ၀ါဒီေတြဟာ ေဒသခံ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ လူဦးေရ တိုးပြားႏႈန္းဟာ ၄င္းတို႔ရဲ႕ ေမြးဖြားႏႈန္းထက္ အဆမတန္ မ်ားျပားျမန္ဆန္ေနၿပီး အေရႇ႕အလယ္ပိုင္း ေဒသက ပိုက္ဆံ အေထာက္အပံ့ေတြက ဗလီသစ္ေတြ တည္ေဆာက္ဖို႔ ပံ့ပိုးေနတယ္ ဆိုတာေတြကို စိုးရိမ္ေနၾကပါတယ္။
၂၀၁၁ ခုႏႇစ္မႇာ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၿပီး စစ္အာဏာရႇင္က စစ္တပ္တစ္မတ္သား အစုိးရ စနစ္ကို တည္ေထာက္ေပးခဲ့ခ်ိန္ကစလို႔ ျပည္သူအနည္းစုသာ စစ္တပ္ရဲ႕ ဖိႏႇိပ္ခဲ့မႈေတြအတြက္ အေရးယူေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို လုပ္ေဆာင္မႈဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ခြင့္လႊတ္သည္းခံမႈကို ျပသေနတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြဟာ လူမ်ဳိးသုဥ္း သတ္ျဖတ္မႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစမယ့္ အစြန္းေရာက္ ၀ါဒေတြကို ပ်ဳိးေထာင္ေပးမိပါတယ္။ ဒီျပႆနာဟာ ယခင္ႏႇစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ဘက္ အစြန္းကေန စတင္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီ့မႇာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ ေဒသခံ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြၾကားက အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ မြတ္စလင္ အမ်ားစုနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အနည္းငယ္ရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္ေတြ ပ်က္စီးခဲ့ရပါတယ္။ လူ႕အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး အဖြဲ႕ရဲ႕ အစီရင္ခံစာအရ ဓားကိုင္ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ေက်း႐ြာေတြကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၿပီး ေက်း႐ြာတစ္ခုတြင္ မြတ္စလင္ အေယာက္ ၇၀ ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါတယ္။ ဒီေသြးထြက္သံယို အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ အစိုးရရဲ႕ အထိမ္းအကြပ္မရႇိဘဲ ႏိုင္ငံရဲ႕ အျခားေဒသေတြကိုပါ ဆက္လက္ပ်ံ႕ႏႇံ႔ခဲ့ပါတယ္။ မတ္လအတြင္းမႇာ ဆယ္ဂဏန္းထက္ မနည္းတဲ့လူေတြ အသတ္ခံရၿပီး ေထာင္းေပါင္းမ်ားစြာ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရသလို ဗလီေတြလည္း မီး႐ိႈ႕ခံခဲ့ရပါတယ္။ ကေလးေတြကို ခုတ္ထစ္သတ္ျဖတ္တာေတြ အမ်ဳိးသမီးေတြကို မီး႐ိႈ႕သတ္ျဖတ္တာေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ကိစၥေတြမႇာ ဘန္းႀကီးေတြကိုယ္တိုင္ ေသြးဆူေနတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို လႈံ႕ေဆာ္ေနတာ ေတြ႕ခဲ့ၾကရပါတယ္။
မတ္လကုန္ေလာက္မႇာ မိထၴီလာၿမိဳ႕ရဲ႕ အေ၀းေျပး ကား၀င္းအနီးမႇာ ေန႔ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးမႈေတြ ရႇိခဲ့ပါတယ္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါး အသတ္ခံရၿပီးတဲ့ေနာက္မႇာ မြတ္စလင္ ရပ္ကြက္ေတြကို ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူအုပ္ေတြက ၀င္ေရာက္ဖ်က္ဆီးခဲ့ပါတယ္။ (တရား၀င္ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ႏႇစ္ဦးနဲ႔ မြတ္စလင္ အေယာက္ ၄၀ အသတ္ခံရတယ္လို႔ သိရပါတယ္။) မြတ္စလင္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကိုေတာ့ ဒုကၡသည္ စခန္းေတြအတြင္း ထားရႇိခဲ့ၿပီး သတင္းေထာက္ေတြ ၀င္ခြင့္မရရႇိခဲ့ပါဘူး။ ကြၽန္မက ၁၅ ႏႇစ္အ႐ြယ္ Abdul Razak Shahban ရဲ႕ မိသားစုနဲ႔ ေတြ႕ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ အဆိုပါ ၁၅ ႏႇစ္သားဟာ အသတ္ခံရတဲ့ ေဒသခံေက်ာင္းသား အေယာက္ ၂၀ ထဲက တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ ရာဇတ္ကိုယ္တိုင္လည္း သူ႕ရဲ႕ေခါင္းကို သံခြၽန္နဲ႔ အ႐ိုက္ခံရၿပီး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ''ကြၽန္မသားဟာ မြတ္စလင္ျဖစ္လို႔ အသတ္ခံရတာပါ။ တျခားဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္မႇ မဟုတ္ပါဘူး။'' ဟု ရာဇတ္ရဲ႕ မိခင္က ဗလီတစ္ခုရဲ႕ ျပာပံုေဘးမႇာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအစၥလာမ္ကို လက္စားေခ်လိုစိတ္နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ လႊမ္းမိုလိုမႈတို႔ေၾကာင့္ Bodu Bala Sena (BBS) ဆိုတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကို သီရိလကၤာမႇာ ထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာအင္အားစု တပ္မေတာ္လို႔ အဓိပၸာယ္ရတဲ့ အဆိုပါ အဖြဲ႕ဟာ သီရိလကၤာမႇာ အင္အားအႀကီးဆံုး ဗုဒၶဘာသာ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ က်င္းပတဲ့ အဆိုပါ အဖြဲ႕ရဲ႕ ႏႇစ္ပတ္လည္ ညီလာခံကို ၿမိဳ႕ေတာ္ ကိုလမ္ဘုိအနီးမႇာ က်င္းပခဲ့ၿပီး ဘုန္းႀကီးအပါး ၁၀၀ ေက်ာ္ကေန ဦးေဆာင္ၿပီး ၿမိဳ႕ကိုလႇည့္ပတ္ခဲ့ပါတယ္။ အျခားကိုးကြယ္သူေတြကလည္း သာသနာ့အလံေတြ ကိုင္ေဆာင္ၿပီး ညာလက္ေတြကို ရင္ဖက္မႇာကပ္ၿပီး သာနာကို ကာကြယ္ဖို႔ သစၥာဆိုၾကပါတယ္။ လြန္ခဲ့သည့္ တစ္ႏႇစ္ေက်ာ္ကမႇ တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ ယင္းအဖြဲ႕က ကမၻာ့သက္တမ္းအရႇည္ဆံုး ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ သီရိလကၤာမႇာ ဗုဒၶဘာသာ အျမစ္တြယ္ဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ခံယူထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အစိုးရေက်ာင္းေတြမႇာ ဘုန္းႀကီးေတြကို သမိုင္းဘာသာရပ္ သင္ၾကားေစၿပီး ဆာရီ၀တ္ဆင္မႈကို ဥပေဒအရ ပိတ္ပင္ဖို႔ ေတာင္းဆိုၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ သီရိလကၤာ လူဦးေရရဲ႕ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ မြတ္စလင္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ BBS ရဲ႕ အေထြအေထြ အတြင္းေရးမႇဴးနဲ႔ ဘုန္းႀကီးျဖစ္သူ Galaboda Aththe Gnanasara Thero က ႏႇစ္ပတ္လည္ ညီလာခံတြင္ ''ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာ အစိုးရ၊ ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံေတာ္။'' ဟု ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

BBS အဖြဲ႕၀င္ေတြလို သေဘာထား တင္းမာတဲ့ ဘုန္းႀကီးေတြက ၂၆ ႏႇစ္ၾကာ တမီးလ္ အီလန္ ဟိႏၵဴ က်ားသူပုန္ေတြကို လြန္ခဲ့တဲ့ ေလးႏႇစ္အၾကာက ရႇင္းလင္းၿပီးတဲ့ေနာက္မႇာ လူနည္းစု မြတ္စလင္နဲ႔ ခရစ္ယာန္ေတြဘက္ကို မ်ားဦးလႇည့္လာပါတယ္။ ေရႇး႐ိုးစြဲ သမၼတ Mahinda Rajapaksa ကို ၂၀၀၅ ခုႏႇစ္က ေ႐ြးေကာက္ခံရၿပီးတဲ့အခ်ိန္မႇာ အစြန္းေရာက္ ဗုဒၶ၀ါဒီ အုပ္စုေတြဟာ ပိုမိုအင္အား ႀကီးမားလာခဲ့ပါတယ္။ မၾကာေသးမီ လမ်ားအတြင္းက သူတို႔ရဲ႕ လႈပ္ရႇားေဆာင္႐ြက္မႈေတြမႇာ မြတ္စလင္ပိုင္ အထည္ဆိုင္၊ ခရစ္ယာန္ သင္းအုပ္ဆရာပိုင္အိမ္နဲ႔ မြတ္စလင္ သားသတ္႐ံုတစ္ခုကို ၀င္ေရာက္စီးနင္းမႈမ်ား ပါ၀င္ပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေတြကိုယ္တိုင္ ဒီျဖစ္စဥ္ေတြမႇာ ပါ၀င္ေၾကာင္း ႐ုပ္သံမႇတ္တမ္းေတြ ေတြ႕ရႇိသည့္တိုင္ေအာင္ မည္သူ႔ကိုမွ် အေရးယူျခင္း မရႇိခဲ့ပါ။ တကယ္ေတာ့ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ အစုိးရဟာ သီရိလကၤာမႇာ တစ္ေန႔တစ္ျခား ပိုၿပီးနီးကပ္ လာေနပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေတြ ႀကီးစိုးတဲ့ ပါတီကိုယ္တိုင္က ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရတြင္းမႇာ ပါ၀င္ေနပါတယ္။ မတ္လတြင္းက BBS က တည္ေထာင္ထားတဲ့ Buddhist Leadership Academy ရဲ႕ ဖြင့္ပြဲအခမ္းအနားမႇာ အထူးဧည့္သည္ေတာ္အျဖစ္ ဖိတ္ၾကားခံရသူဟာ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး Gotabhaya Rajapaksa ျဖစ္ေနပါတယ္။ သူက လက္ရႇိသမၼတနဲ႔ ညီအစ္ကိုေတာ္စပ္သူ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဖြင့္ပြဲမႇာ ''ဘုန္းႀကီးေတြက အမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ သာသနာကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရႇာက္ ေနတာပါ'' လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဆြမ္းနဲ႔ေသနတ္
ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ေတာင္ဘက္အစြန္းပိုင္းက ဘုန္းႀကီးေတြဟာ အကူအညီ လိုအပ္ေနပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ အခ်ဳိ႕ဟာ ဗုဒၶရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတရားနဲ႔ ဆန္႔က်င္လုပ္ေဆာင္ လာၾကပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရာစုႏႇစ္ အေစာပိုင္းက ထိုင္းႏိုင္ငံကေန မသိမ္းပိုက္ခင္ အခ်ိန္အထိ Pattani, Yala နဲ႔ Narathiwat ေဒသေတြဟာ ယခင္က မေလးရႇားႏိုင္ငံရဲ႕ လက္ေအာက္ခံ ဆူလတန္အျဖစ္ ရႇိေနခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ့ ေဒသေတြရဲ႕ လူဦးေရ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ မြတ္စလင္ေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏႇစ္မႇာ ခြဲထြက္ေရး လႈပ္ရႇားမႈေတြ အင္အားႀကီးမား လာခ်ိန္မႇာေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို ပစ္မႇတ္ထား တိုက္ခိုက္မႈေတြ ရႇိလာပါတယ္။ သူတို႔ေတြဟာလည္း အစိုးရနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေက်ာင္းဆရာေတြ၊ စစ္သားေတြနဲ႔ အျခားျပည္သူ႕ ၀န္ထမ္းေတြ ျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။ ဘုန္းႀကီးေတြကိုလည္း တိုက္ခိုက္မႈေတြ ရႇိခဲ့ပါတယ္။ အခုခ်ိန္မႇာ ထိုင္းစစ္တပ္နဲ႔ အျခားလံုၿခံဳေရး အင္အားစုေတြဟာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြထဲကို ၀င္ေရာက္ေနရာ ယူထားၾကပါတယ္။ ထို႔အျပင္ မနက္ပိုင္း ဆြမ္းခံထြက္ခ်ိန္မႇာ စစ္သားေတြက ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ ေဘးကေန ၿခံရံလိုက္ပါ ေပးၾကပါတယ္။ ''ကြၽန္ေတာ္တို႔မႇာ ေ႐ြးစရာ မရႇိပါဘူး။ ဗုဒၶဘာသာကို လက္နက္နဲ႔ ခြဲျခားလို႔ မရေတာ့ပါဘူး'' လို႔ စစ္ဗိုလ္ျဖစ္သူ Sawai Kongsit က ေျပာပါတယ္။
Pattani ၿမိဳ႕ရႇိ Lak Muang ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမႇာ သီတင္းသံုးေနတဲ့ ဘုန္းႀကီး ၁၁ ပါးရႇိၿပီး စခန္းခ် ေနထိုင္တဲ့စစ္သား အေယာက္ ၁၀၀ ေလာက္ ရႇိပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတြင္းရႇိ ဘုရားေစတီမႇာ ထိုင္းေျခလ်င္တပ္ခြဲ အမႇတ္ ၂၃ အတြက္ ယာယီစစ္စခန္းတစ္ခု ခ်ထားၿပီး ေစတီရဲ႕ ပတ္လည္မႇာ ႐ြက္ဖ်င္တဲေတြ ထိုးထားၾကပါတယ္။ ႏႇစ္စဥ္ႏႇစ္တိုင္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာဟာ အဆိုပါ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမႇာ ျပည္သူ႕စစ္သင္တန္း တက္ေရာက္ၾကပါတယ္။ အဆိုပါ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းရဲ႕ ေက်ာင္းထိုင္ဆရာေတာ္ျဖစ္တဲ့ ၀ါေတာ္ ၁၆ ၀ါရ Prapaladsuthipong Purassaro က သဃၤန္းစစည္းတဲ့ အခ်ိန္ကစလို႔ ပစၥတိုသံုးလက္ ပိုင္ဆိုင္ေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ ''ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တစ္ဦးအေနနဲ႔ေတာ့ အျပစ္မကင္းဘူးလို႔ ခံစားမိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဦးဇင္းတို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကာကြယ္ဖို႔ လိုပါတယ္။'' လို႔ ေျပာပါတယ္။
ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အေနနဲ႔ စစ္သားေတြ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတြင္းမႇာရႇိမႇ လံုၿခံဳတယ္လို႔ ခံစားရမယ္ဆိုရင္ မြတ္စလင္ လူထုအတြက္ေတာ့ တျခားအဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္ေနပါတယ္။ ''စစ္သားေတြ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းထဲကို ဖိတ္ေခၚျခင္းဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ စစ္တပ္ကို ေရာေထြးလိုက္တာပါပဲ။'' လို႔ အိုင္ဟိုင္း႐ိုး တကၠသိုလ္မႇ လက္ေထာက္ကထိကနဲ႔ ထိုင္းေတာင္ပိုင္း ဘာသာေရး ပဋိပကၡအေၾကာင္း စာအုပ္ေရးသားသူ Michael Jerryson က ေျပာပါတယ္။ ''ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြက ကြၽန္မတို႔ ထိုင္းလူမ်ဳိး ျဖစ္တယ္လို႔ ဘယ္ေတာ့မႇ သတ္မႇတ္မႇာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါကြၽန္မတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ကြၽန္မတို႔ကို လူစိမ္းေတြကို ဆက္ဆံေနၾကပါတယ္။'' လို႔ အျခားအၾကမ္းဖက္မႈျဖင့္ သံသယရႇိသူ ၁၅ ဦးႏႇင့္အတူ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေရတပ္စခန္းတစ္ခုကို ၀င္ေရာက္စီးနင္းစဥ္က အသတ္ခံရသူ၏ မိခင္ျဖစ္သူ Sumoh Maken က ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးမႇာေတာ့ မြတ္စလင္ေတြလည္း ေတာင္ပိုင္းမႇာ ေၾကာက္႐ြံ႕ေနၾကပါတယ္။ သူတို႔ေတြဟာ အၾကမ္းဖက္ ခံရမႈေတြမႇာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြထက္ ပိုၿပီးေသဆံုးၾကပါတယ္။ ဗံုးခြဲမႈေတြနဲ႔ အစုိးရနဲ႔ ပတ္သက္တယ္ဆိုတဲ့ ေကာလဟာလေတြေၾကာင့္ အသတ္ခံေနၾကရပါတယ္။ (လူဦးေရ အခ်ဳိးအရ ျပန္ၾကည့္ရင္ေတာ့ ေသဆံုးတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အေရအတြက္က ပိုမ်ားပါတယ္။) ဒါေပမယ့္ ဘုန္းႀကီးတိုင္း ဘုန္းႀကီးတိုင္းက ဗလီေတြမႇာ လက္နက္ေတြ ဖြက္ထားတယ္ ဒါမႇမဟုတ္ ဗလီဆရာတိုင္း ေသနတ္ကိုင္ေဆာင္ၾကတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ''အစၥလာမ္ဟာ အၾကမ္းဖက္မႈကို အားေပးတဲ့ ဘာသာတစ္ခု ျဖစ္တယ္။ ဒါကို လူတိုင္းသိပါတယ္။'' လို႔ စစ္သားလူထြက္ ဘုန္းႀကီးျဖစ္သူ Phratong Jiratamo က ေျပာပါတယ္။
ဒီလိုသေဘာထားဟာ ျမန္မာဘင္လာဒင္ ေထာက္ခံမယ့္ ရပ္တည္ခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္မအေနနဲ႔ ဦး၀ီရသူဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ မြတ္စလင္ ဆန္႔က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မႈကို သူ႕ရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဘာသာေရး နည္းလမ္းအရ ဘယ္လို လက္ခံႏိုင္သလဲဆိုတာ စဥ္းစားမိပါတယ္။ ''ဗုဒၶဘာသာမႇာ ဦးဇင္းတို႔ကေန အၾကမ္းဖက္လို႔ေတာ့ မရပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကုိယ့္အသိုင္းအ၀ိုင္းကို ကာကြယ္ပိုင္ခြင့္ ရႇိပါတယ္။'' လို႔ ဦးဇင္းက ေျပာပါတယ္။ ညေနပိုင္းတြင္ ဦး၀ီရသူက တရားနာ ပရိသတ္ေတြကို ေဟာၾကားရာတြင္ ၿပံဳး႐ႊင္ေနတဲ့ အိမ္ရႇင္မေတြ၊ ေက်ာင္းသားေတြ၊ ဆရာ ဆရာမေတြ၊ အဖြားအုိေတြနဲ႔ အျခားတရားနာ ပရိသတ္ေတြကို သူ႕ေနာက္ကေန ႐ြတ္ဆိုခိုင္းတာကေတာ့ ''ဗမာလူမ်ဳိးစုအတြက္ အသက္ေပး စြန္႔လႊတ္ပါမည္။'' ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ခြင့္လႊတ္မႈ စိတ္ဓာတ္ဟာ လူနည္းစုမႇာသာ က်န္ရႇိေနပါေတာ့တယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏႇစ္တုန္းက Lak Muang ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းက ဘုန္းေတာ္ႀကီး Watcharapong Suttha ဟာ စစ္သားေတြ ၿခံရံၿပီး မနက္ဆြမ္းခံ ၾကြခ်ိန္မႇာ ဗံုးတစ္လံုး ေပါက္ကြဲခဲ့ပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ ေအာက္ပိုင္းဟာ ဗံုးဆံေတြေၾကာင့္ အမာ႐ြတ္ေတြနဲ႔ ျပည့္ႏႇက္ေနပါတယ္။ အခု အသက္ ၂၉ ႏႇစ္ရႇိၿပီး လူထြက္လိုက္တဲ့ အခ်ိန္ထိတိုင္ေအာင္ က်ီးကန္းေတာင္းေမႇာက္ မ်က္လံုးေတြ၊ ခ်ဳပ္ရာအျပည့္နဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ေတြေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈ ခံစားေနရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူဒီလို တိုက္ခိုက္ခံရတဲ့အတြက္ အစၥလာမ္ဘာသာ တစ္ခုလံုးကို အျပစ္မတင္ပါဘူး။ ''အစၥလာမ္ဆိုတာ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဘာသာတစ္ခုပါ။ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ တျခားဘာသာေတြ လိုပါပဲ။ မြတ္စလင္ေတြကို အျပစ္တင္ေနရင္ သူတို႔ကလည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို အျပစ္ျပန္တင္မႇာပဲ။ ဒီလိုဆိုရင္ အၾကမ္းဖက္မႈ သံသရာ ဘယ္ေတာ့မႇ ဆံုးမႇာမဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။'' လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
Hannah Beech (ဟန္နန္ ဘိခ်္)

တိုင္းမ္ မဂၢဇင္းရဲ႕ အေရႇ႕အာရႇဆိုင္ရာ သတင္းေထာက္ျဖစ္ၿပီး တိုင္းမ္၏ တ႐ုတ္ဌာန အႀကီးအကဲ ျဖစ္သည္။ လက္ရႇိ ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ ေနထိုင္လ်က္ရႇိၿပီး ယခင္က ဘန္ေကာက္၊ ရႇန္ဟိုင္းႏႇင့္ ေဟာင္ေကာင္တို႔အတြက္ အေျခစိုက္ လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။

၂၀၀၉ ခုႏႇစ္တြင္ Excellence in Reporting  News, Honourable Mention, in the Society of Publishers in Asia Awards for Editorial Excellence (SOPA) Awards ဆုအား ဆိုင္ကလုန္းနာဂစ္ႏႇင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေရးသားမႈအတြက္ ရရႇိခဲ့သည္။ ၂၀၀၇ ခုႏႇစ္တြင္ Honourable Mention for Best Opinion Writing ဆုအား ရရႇိခဲ့သည္။

၁၉၉၅ ခုႏႇစ္တြင္ Colby College မွ U.S. News & World Report and Asian media outlets ဘာသာရပ္မ်ားျဖင့္ ဘြဲ႕ရခဲ့သည္။ ၁၉၉၄ တြင္ ေမရီလင္း တကၠသိုလ္မႇ ေပးအပ္ေသာ Harry S. Truman ပညာသင္ဆု ရရႇိခဲ့သည္။
Copy to post of Eleven journal-